Piet Spaans

LEVENSLOOP

Piet Spaans (Scheveningen, 2 februari 1933) is een Nederlands dichter, historisch publicist en taalkundige. Hij is zoon uit een oorspronkelijk Schevenings vissersgezin; zijn inmiddels overleden moeder droeg tot op zeer hoge leeftijd de plaatselijke klederdracht waarnaar hij destijds onderzoek deed. Hij trad indertijd toe tot, en werd actief binnen, een plaatselijke bewonersorganisatie. Sinds 1980 houdt hij zich in den brede bezig met de geschiedenis van het vissersdorp Scheveningen en publiceert daarover.

TAALONDERZOEK

Hij verdiepte zich voorts in het plaatselijke dialect, het Schevenings, en stelde in samenwerking met de dialectoloog dr. Jan Berns van het Meertens Instituut te Amsterdam en een plaatselijke werkgroep een Schevenings woordenboek samen. Al in 1985 introduceerde Piet Spaans een methode voor een uniforme schriftelijke tekstweergave van dit dialect. Een dialect is in feite géén schrijftaal maar een spreektaal. Door verschillende plaatsgenoten werd echter in het Schevenings gepubliceerd waarbij een ieder schriftelijk zijn/haar eigen interpretatie gaf van de wijze waarop hij/zij de klanken en de vaak gecompliceerde zinsverbanden ervoer. Dit werkte - zeker met het oog op de toekomst - zeer verwarrend, destijds reden om de methode-Spaans plaatselijk als het uitgangspunt en de norm te aanvaarden. Vanaf dat moment is die toen ingevoerde methode standaard geworden bij de schriftelijke weergave van het Scheveningse dialect. Begin 2010 voegde Piet Spaans een online versie Schevenings dialect - bestaande uit ruim 1600 lemma's - toe aan het integraal te raadplegen electronische MIJNWOORDENBOEK.

OVERIGE CULTURELE BIJDRAGEN

Spaans deed tevens inventariserend en statistisch onderzoek naar de klederdracht van de Scheveningse vrouw en voerde in 1991 in samenwerking met drs. Hans van Koolbergen van het Meertens Instituut, een uitvoerige enquête uit onder honderd Scheveningse vrouwen waarvan de gegevens werden verwerkt tot een te raadplegen databestand in het Meertens Instituut. Ook hield hij vele lezingen en verleende medewerking aan verschillende radio- en tv programma's die Scheveningen tot onderwerp hadden.

Samen met drs. Yvonne van Eekelen inventariseerde hij alle op het doek van Panorama Mesdag voorkomende taferelen; deze inventarisatie werd een onderdeel van een toenmalig gepresenteerd boek over dit 'magische Panorama'.

Piet Spaans was tevens in 1996 de grondlegger en de uitvoerder van het 'Comité Scheveningen Herdenkt'. Met enkele plaatsgenoten organiseerde hij in dat jaar een herdenking van de Scheveningse zeelieden die op zee het leven lieten. Als plaats van samenkomst werd gekozen voor het monument, uitbeeldend een vissersvrouw die vanaf de boulevard uitziet over de zee. De herdenking is inmiddels een jaarlijkse traditie geworden. De uitvoering berust nu bij de 'Vereniging Herdenk Scheveningse Zeelieden' die na enige jaren de organisatie van de initiatiefnemers heeft overgenomen.

PUBLICATIES

Spaans is de auteur van tien boeken over Scheveningen, waaronder een boek over Scheveningen als onderdeel van een Sperrgebiet in de Tweede Wereldoorlog, over de zeevisserij en de rederij, over de Scheveningse klederdracht en over het dialect. In 2004 verscheen zijn woordenboek De spreektaal van de Scheveningse kustbewoners. Hij mocht dit in april 2005 persoonlijk overhandigen aan koningin Beatrix. Hij schreef bovendien een aantal verhalen, gedichten en gedichtjes in de Scheveningse streektaal. Na zijn in 2007 verschenen boek Bouweteelt schreef Piet Spaans nog in dat jaar voor het Die Haghe Jaarboek 2007 een opmerkelijk artikel over de 16de eeuwse visserij van Scheveningen. In dit artikel, getiteld: "Wanneer en waar begon Scheveningen eigenlijk op haring te vissen?", vecht de auteur een citaat aan van de plaatselijke 19de eeuwse geschiedschrijver Vermaas over een Scheveningse - vermeende - vorm van haringvisserij, zoals deze zou zijn opgetekend door Adriaen Coenen in diens spectaculaire 'Visboeck'. Spaans is tevens een enthousiaste Wikipediaan; hij heeft intussen vanuit zijn verschillende specialismen een vrij groot aantal artikelen aan het Wikipedia-bestand toegevoegd.

TOEGESPITSTE ONDERZOEKEN

Piet Spaans' onderzoek en zijn daarna volgende beschrijving van de toenmalige Scheveningse Bloedpoort geeft een realistisch en ontluisterend beeld van plaatselijke woon- en leefomstandigheden aan het begin van de 20e eeuw; ze verscheen als topic op de internetsite 'Alles over Scheveningen'. Hij verdiepte zich in de marge van zijn studies tevens vele jaren in het reeds genoemde 'Visboeck' van Adriaen Coenen en schreef daarover een aantal verhandelingen. Deze verschenen als artikelenreeks in 'De Scheveningsche Courant' en eveneens als topic op de site 'Alles over Scheveningen'. Thans doet hij, in het kader van de vroegmoderne geschiedenis rond de visafslag op het strand van Scheveningen, zeer specifiek onderzoek naar de verschillende visserij-aspecten zoals deze onder meer worden vermeld in het handschrift van Coenen.

BIBLIOGRAFIE

Tachtigers van Scheveningen (1982)

Scheveningen Sperrgebiet (1983)

Op z’n Schevenings (1985)

Scheveningse Franje (1988)

Eene tweede Kerk of Locaal (1993)

Jac. Den Dulk & Zonen 1871–1996 (1996)

Vertel mij wat van Scheveningen… (1998)

Verslag van de klederdrachtdragende Scheveningse vrouwen per 1 januari 2000. Rapport. (2000)

Mooi-Tooi (2000)

De spreektaal van de Scheveningse kustbewoners. Woordenboek. (2004)

Bouweteelt (2007)

Adriaen Coenens schatkist. 1. t/m. 12. Artikelenreeks "De Scheveningsche Courant" (2009)

[bewerken]