Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar vol geschreven oude cahiers. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen - tot hij het wél deed en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door zijn armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jong gestorven grote liefde; in zijn verdere leven zette hij zijn verdriet om in stille schilderkunst. In een poging dat leven te doorgronden schreef Hertmans zijn herinneringen aan zijn grootvader op. Hij citeert uit diens dagboeken en kijkt naar diens schilderijen. Hertmans vertelt het verhaal met een verbeeldingskracht waarover alleen grote schrijvers beschikken, en in een vorm die een onuitwisbare indruk achterlaat. 'Oorlog en terpentijn' vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuwen - en is een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven.